آیا تا به حال به این موضوع فکر کردهاید که به جای رفتن به پارک، پارک را به خانه بیاورید؟!
آیا میدانستید که هر کس به سادگی میتواند گلها و گیاهان مورد علاقهاش را روی پشت بام خانه پرورش دهد؟!
داشتن یک باغ سبز و دلانگیز از لحاظ فنی، کار بسیار سادهایست.
شما به راحتی میتوانید مسیر زیبایی از درختان، گیاهان و گلهای دلخواهتان را در نزدیکی خود داشته باشید و از تماشا و گردش میان آنها لذت ببرید.
بام سبز نه تنها فضایی زیبا و کارآمد را برای ساکنان ساختمان پدید میآورد بلکه در تصفیهی هوای آلودهی شهر نیز بسیار موثر است!
به امید روزی که پشت بام هر خانهای یک باغ اختصاصی برای کاشت و پرورش انواع گلها و گیاهان داشته باشد. ما به نسل بعدی بدهکاریم...
آنچه در این جستار به آن اشاره میشود؛ معرفی و شناساندن برخی از گونههای گیاهان بومی سازگار با شرایط اقلیمی، میزان آب و خاک مورد نیاز و چگونگی ایجاد بستری مناسـب برای رویـش آنـها در پشت بام خانههاست.
اگرچه هر گیاهی میتواند روی بام کاشته شود اما این مسئله با محدودیتهایی از قبیل آب و هوا، طراحی سازهای، هزینهی نگهداری و تصورات طراح بام سبز مواجه خواهد بود. از آنجا که بامهای سبز تا حد امکان سبُک طراحی میشوند، اغلب شامل گیاهانی هستند که بتوانند در خاک کم عمق و با مراقبت و نگهداری کم رشد کنند.
امروزه گرچه استفاده از گیاهان بومی در فضای سبز افزایش چشمگیری یافته، اما تا بهکارگیری تمام پتانسیلهای موجود، راهی طولانی پیش روست. گیاهان بومی، مقاومت بالاتری نسبت به خشکسالی، آفات و بیماریها دارند که این امر هزینهی نگهداری فضای سبز را پایین میآورد. همچنین استفاده از گیاهان بومی سبب افزایش هماهنگی بین فضای سبز تازه تاسیس و محیط طبیعی فراگیرندهی آن میشود.
با در نظر گرفتن مسائل مربوط به عوامل اکولوژیکی هر منطقه (شامل نوسانات دمایی، پستی و بلندی، بافت خاک و میزان بارش) و نیز استفاده از گیاهان بومی میتوان فضای سبزی زیبا و کارآ به وجود آورد.
پژوهش در خصوص پوشش گیاهی شهر تهران نشان میدهد که علیرغم ساخت و سازهای بیرویه در آن، هنوز هم این شهر از غنای فلوریستیک بالایی برخوردار است.
بهطوری که 2/9 درصد گیاهان اندمیک ایران در تهران میرویند.
از مجموع 1286 واحد (شامل گونه، زیرگونه و واریته) کل رویشهای ایران، 167 واحد آن از اندمیکهایی هستند که در تهران میرویند و از آن بین نیز 13 گونه، خاص تهران هستند.
در یک طرح پژوهشی، شهرداری تهران فهرستی از گونههای گیاهی غالب پایتخت را منتشر کرده است که بهطور مختصر و تیتروار به آن اشاره میکنیم؛
سوزنیبرگان: 12 گونه
پهنبرگان: 29 گونه
درختچهایها: 44 گونه
بالا روندهها: 10 گونه
انواع پوششی:20 گونه
گلهای فصلی: 59 گونه
از زردآلو، انگور، انجیر، آلبالو، انار، ازگیل، بلوط، بید مجنون،کاج و سرو تا زغال اخته، زیتون، زرشک، پسته و سماق!
برخی گیاهان مورد استفاده در باغبامهای تهران
برخی از گلها و گیاهان برای کاشت در باغبامها مناسبترند.
در ادامهی این مطلب تلاش کردهام تا با معرفی مختصر تعدادی از آنها، شما را با طبیعت در دسترس آشناتر کنم:
درختان و درختچهها
یوکا
این گیاه به آبیاری کمتری نیازمند است. در تابستان هفتهای یکبار و در زمستان هر 10 روز یک بار آبیاری برای این گیاه کافی است.
زرشک زینتی
این گیاه در هر خاکی رشد میکند. برگهای سبز روشن مستطیلی و باریک آن در پائیز به رنگ قرمز درمیآید. گستردگی این گیاه 300 سانتیمتر است.
مورْد پیوندی
درختچهای با ارتفاع یک تا سه متر با گل سفید رنگی که از اواسط بهار تا اوایل تابستان ظاهر میشود. مکان آفتابی برای آن بسیار مناسب است.
شمشاد طلایی
شمشاد طلایی در محور خاکها رشد میکند. برگهای بزرگ سبز و حاشیهای طلایی دارد. ارتفاع این گیاه 120 تا 150 سانتیمتر است و نیاز به آفتاب کامل یا سایهی آفتاب دارد.
شمشاد توپی
شمشاد، گیاهیست با قابلیت هرسپذیری که از نظر نور نیاز به محیطی آفتابی یا نیمسایه دارد. نیاز آبی این گیاه کم است و نسبت به گرما و آفتاب مقاومت دارد.
کامیس پاریس
کامیس، گیاهی همیشه سبز است که نیاز به آفتاب کامل یا نیمسایه دارد. میزان آب لازم برای این گیاه متوسط است.
لاوسون
از نوع بُنسـای همیشهسبز اسـت. وقتی جـوان هســتند به رنگ سبـزآبی و زمانی که مسـنتر میشوند، به رنگ قهوهای مایل به قرمز درمیآیند. این گیاه نیاز به محیطی آفتابی دارد.
یاس هلندی
درختچهای همیشهسبز با ارتفاع سه متر است. بـرگهای آن بیضی شـکل با نـوک تیز و به رنـگ سبز تیره و بـراق است.
گلهای فصلی
گل اطلسی
گـلی یکساله اسـت که در دمـای بـالا میرویـد و به دو روش تکـثیر میشود؛ از طریق بذر و قلمه زدن. بذرهای اطلسی را از اواخر بهمن تا اوایل اسفند در گلخانه میکارند. در زمان انتقال در اواخر بهار، گیاه را با خاک از گلدان بیرون آورده و در باغچه میکارند.
گل همیشه بهار
همیشهبهار گیاهی علفی، یکساله و دارای ساقهای به طول 20 تا 50 سانتیمتر است. روی سـاقهی منشعب آن کاپیتولهای زیبـایی ظاهـر میشود که به تناسب گرما و رطوبت محیط، صبحها در فاصلهی ساعت 9 تا 10 میشکفد و عصرها بین ساعات 4 تا 5 جمع میشود.
گل شمعدانی
شمعدانیها گیاهانی علفی، یکساله یا چندساله و پایا هستند.
برگهای آن منفرد یا متقابل و غالباً گوشوارکدارند. پهنک برگها همیشه منقسم، دارای بریدگیهای بسیار و بهطور کلی پنجهای و پوشیده از کرکهای غدهای و اسانسدار هستند.
گل کوکب
یکی از گلهای بسیار زیبا و همهپسند است. کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس است و باید غدههای زیرزمینی آن را پیش از سرما و یخبندان بیرون آورده، آنها را خشک و تمیز کرده و نگهداری کنند. گلهای کوکب، اواخر تابستان و اوایل پائیز ظاهر میشوند.
گیاهان بالا رونده
گل کاغذی
این گل به مکان آفتابی و گرم نیاز دارد و زمان گلدهی آن فصل تابستان است. در فاصلهی بین دو آبیاری اجازه دهید تا سطح خاک کمی خشک شود. آبیـاری و کوددهی زیاد باعث به تعـویق افتادن گلدهی خواهد شد.
اقاقیا
اقاقیا درختی سریعالرشد و خزانپذیر است و حداکثر بلندی آن 25 متر و گستردگی آن به 15 متر میرسد. نیاز به مکان آفتابی دارد. در هر نوع خاک حتی خاک خشک رشد میکند. شاخههای درخت شکننده هستند و ممکن است در اثر بادهای شدید آسیب ببینند.